Preloader images
Preloader icon

Τι είναι ο καταρράκτης;

 

Με τον όρο «καταρράκτης» αναφερόμαστε στη θόλωση του κρυσταλλοειδούς φακού του ματιού που βρίσκεται στο πρόσθιο ημιμόριο του οφθαλμού πίσω από την ίριδα και οδηγεί σε μείωση της όρασης

Εκτεταμένη θόλωση ώριμου καταρρακτικού φακού

Σύμφωνα με τα δεδομένα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ο καταρράκτης εξακολουθεί να αποτελεί τη πρώτη αιτία τύφλωσης και ακόμα μεγαλύτερη αιτία μειωμένης όρασης παγκοσμίως. Το ρίσκο εμφάνισης αυξάνεται κάθε δεκαετία αρχίζοντας από τα 40 έτη.

Υπάρχουν διάφοροι τύποι καταρράκτη, καθένας εκ των οποίων έχει διαφορετική εντόπιση εντός του φακού, διαφορετική παθολογία καθώς και διαφορετικούς παράγοντες επικινδυνότητας για την εμφάνισή του.

01. Πως θα καταλάβω ότι έχω καταρράκτη;

Η όραση σε ένα μάτι με καταρρακτική θόλωση επηρεάζεται ανάλογα με το βαθμό και τη μορφολογία του καταρράκτη. Γι’ αυτό το λόγο δεν υπάρχει μία απόλυτη δοκιμασία που να περιγράφει ακριβώς τα συμπτώματα του καταρράκτη και την ικανότητα του ανθρώπου να λειτουργήσει με αυτά.

Η μέτρηση της οπτικής οξύτητας είναι η πιο διαδεδομένη μέθοδος μέτρησης της ικανότητας / αναπηρίας κάποιου λόγω καταρράκτη.

Τα συμπτώματα ενός ασθενούς με καταρρακτικό φακό μπορεί να είναι κάποια ή όλα από τα εξής: η σταδιακή θόλωση της όρασης και η ατονία των χρωμάτων, η παρουσία φωτεινών άλων γύρω από μια φωτεινή πηγή καθώς και θάμβος που καθιστά τη νυχτερινή όραση ιδιαιτέρως προβληματική, διπλωπία ή και πολλαπλά είδωλα (σύμπτωμα που καθώς μεγαλώνει το εύρος του καταρράκτη συνήθως φεύγει) και τέλος γίνεται συνήθως αισθητή η ανεπάρκεια των πρόσφατων συνταγογραφημένων  γυαλιών ή φακών επαφής.

02. Ποιες είναι οι διαθέσιμες θεραπείες;

Η κύρια θεραπευτική προσέγγιση για την αντιμετώπιση της καταρρακτικής θόλωσης είναι χειρουργική. Η μη χειρουργική διαχείριση του καταρράκτη στοχεύει περισσότερο στη συμβουλευτική των ασθενών για τα συμπτώματα που ενδεχομένως αντιμετωπίζουν και  τη συνταγογράφηση γυαλιών που πιθανώς θα τους βοηθήσουν για ένα χρονικό διάστημα.

Έχουν γίνει κατά καιρούς προσπάθειες χρήσης φαρμακευτικών παραγόντων για τη θεραπεία ή και τη καθυστέρηση του καταρράκτη, χωρίς σαφείς αποδείξεις για την αποτελεσματικότητά τους.

Ο οφθαλμίατρος οφείλει να συμβουλεύσει την αποφυγή των παραγόντων κινδύνου όπως το κάπνισμα και η κακή ρύθμιση του διαβήτη, να ενημερώσει για τις πιθανές μακροχρόνιες συνέπειες της χρήσης εισπνεόμενων κορτικοστεροειδών  καθώς και την έκθεση στην UV-B  ακτινοβολία.

Θόλωση όρασης σε ασθενή με καταρράκτη

Μία πλήρης οφθαλμολογική εξέταση που περιλαμβάνει λήψη ιστορικού, μέτρηση της οπτικής οξύτητας και εξέταση σε σχισμοειδή λυχνία με ενστάλαξη μυδριατικών κολλυρίων  μπορεί να καταδείξει ευχερώς τόσο την ύπαρξη καταρράκτη όσο και τον τύπο αυτού.

03. Προετοιμασία για το χειρουργείο

Η συχνότερα χρησιμοποιούμενη μέθοδος απομάκρυνσης του καταρρακτικού φακού και ένθεσης ενδοφακού είναι αυτή της φακοθρυψίας που χρησιμοποιεί τη τεχνολογία των υπερήχων και δε χρειάζεται ημερήσια νοσηλεία μετά τη διεξαγωγή της, παρά μόνο σαφείς οδηγίες για τη μετεγχειρητική πορεία, αγωγή για το σπίτι και επανέλεγχο. Το χειρουργείο του καταρράκτη γίνεται υπό τοπική αναισθησία με την ενστάλαξη αναισθητικών σταγόνων/γέλης.

Σύμφωνα με αυτή τη τεχνική, είναι δυνατό το σπάσιμο του κρυσταλλοειδούς φακού του οφθαλμού σε μικρότερα κομμάτια μέχρι και τη γαλακτοματοποίηση μερικών εξ αυτών με σκοπό την αφαίρεσή τους μέσω ενός είδους καθετήρα που βοηθά εξ αρχής στο διαχωρισμό τους. Με αυτό το τρόπο επιτυγχάνεται ο μικρότερος δυνατόν τραυματισμός των δομών του οφθαλμού με την αντίστοιχα μικρότερη επίδραση στο μετέπειτα σχήμα του. Για την επίτευξη αυτού του αποτελέσματος βέβαια χρησιμοποιούνται και τα αντίστοιχα εξειδικευμένα εργαλεία.

Κατά τη διάρκεια του προεγχειρητικού ελέγχου, μετράται το αξονικό μήκος του ματιού, το βάθος του προσθίου θαλάμου καθώς και η καμπυλότητα του κερατοειδούς του οφθαλμού για να υπολογιστούν μέσω αυτών των παραγόντων το είδος και η δύναμη σε διοπτρίες του ενδοφακού που θα χρησιμοποιηθεί.

Πέραν των μετρήσεων αυτών λαμβάνεται επίσης πλήρες ιστορικό για τα προβλήματα υγείας του ασθενούς και σημειώνονται μετά από κλινικό έλεγχο οι πιθανοί παράγοντες επικινδυνότητας που αφορούν το χειρουργικό χρόνο και ενδεχομένως να δυσκολέψουν το χειρουργό.  

Η λεπτομερής καταγραφή των παραγόντων κινδύνου του κάθε ασθενούς / οφθαλμού ξεχωριστά, δίνει τη δυνατότητα στο χειρουργό να είναι έτοιμος να προβλέψει, να αποφύγει ή και να αντιμετωπίσει με μεγαλύτερη ευχέρεια τυχόν διεγχειρητικές επιπλοκές.

Συνοπτική περιγραφή ανεπίπλεκτης φακοθρυψίας Βήμα 1: Πραγματοποίηση χειρουργικών τομών Βήμα 2: Διενέργεια καψουλόρηξης για τη πρόσβαση στο φακό Βήμα 3: Αφαίρεση καταρράκτη με υπερήχους Βήμα 4: Ένθεση ενδοφακού στο σάκο Πηγή: Shroffeyecentre, 2014